1 januari 2013

De werking van de elektrische waterbadbedwelmer

In de meeste slachthuizen wordt het pluimvee bedwelmd door middel van een waterbadbedwelmer. De bedoeling is dat het dier bewusteloos raakt voordat het handmatig of machinaal wordt geslacht. Een correct bedwelmde kip beweegt niet meer uit zichzelf, en kan het slachtproces ook niet meer bemoeilijken of vertragen. Dit is commercieel gezien van groot belang. Hoe de vork precies in de steel zit lees je onder het kopje ‘De voor- en de nadelen van de waterbadbedwelmer’.

De waterbadbedwelmer en de techniek

Het waterbad is een smalle en hoge polyester waterbak (gevuld met water). Polyester is een soort kunststof. De waterbak heeft een langwerpige vorm en is in hoogte verstelbaar. Dankzij deze speciale vorm kunnen er meerdere kippen tegelijkertijd een elektrische schok krijgen. Bij de elektrische bedwelming spelen de volgende begrippen een centrale rol:

de spanning
de stroomsterkte (Amp)
de weerstand (Ohm)
de golfvorm (AC, DC, pulsed)
de frequentie (Hertz)

Voordat de kippen elektrisch worden bedwelmd worden ze door slachthuismedewerkers aan slachthaken opgehangen. Hun poten worden in metalen gleuven gestoken. Doordat hun tenen uitsteken blijven ze ondersteboven hangen aan een kolossale slachtlijn. Zo gaan de slachtkippen in een hoog tempo ondersteboven het waterbad in.

De kippen gaan niet met hun gehele lichaam het waterbad in. Ze nemen geen (volledige) duik. In sommige gevallen raakt alleen de snavel het wateroppervlak. Maar meestal verdwijnt de gehele kop tot aan het bovenste gedeelte van de kippenvleugels (de “schouders” van de kip) in het water. De slachthaken zijn verbonden met de aarde en staan niet onder stroom; deze zijn dus ‘negatief’. Door de waterbak loopt echter over de gehele lengte een metalen elektrode. Deze is staat wél onder stroom en is dus ‘positief’.

Halalpolitie-waterbadverdoving1

De invloed van de weerstand

Op het waterbad staat een constante spanning, wat betekent dat de kip – zodra deze het water raakt – een elektrische schok krijgt. De elektrische stroom loopt vanaf het water door de kip, de slachthaak en vloeit uiteindelijk weg. Hoeveel stroom er door een kip gaat hangt af van de hoogte van de spanning en de weerstand. Deze is weer afhankelijk van een aantal andere factoren:

De lichaamsmassa (het gewicht, de grootte, de hoeveelheid vet, de hoeveelheid veren, de hersenweerstand, de grootte van de poten, de hoeveelheid ‘aanhangend vuil’ etc.);
Of de slachthaak bedekt is met vuil;
Hoe groot het contactoppervlak is tussen de poten en de slachthaken, et cetera.

Er kunnen dus variaties zijn in de hoeveelheid stroom die door een kip gaat. Bij een grote weerstand gaat een kleine hoeveelheid stroom door de kip. Bij een kleine weerstand gaat een grote hoeveelheid stroom door de kip. Kortom; hoe minder weerstand, hoe groter de elektrische schok die de kip krijgt. Deze variatie heeft als gevolg dat sommige dieren (die een grotere weerstand hebben) niet volledig worden bedwelmd. Andere dieren kunnen juist een ‘overdosis’ stroom krijgen en aan de stroomschok komen te overlijden. Kippen die door elektrocutie doodgaan zijn haram voor consumptie. De naam van Allah is niet over deze dieren uitgesproken, noch heeft een moslim (slachter) deze dieren op de islamitisch-rituele (toegestane) wijze kunnen slachten.

Gevolgen van de stroomschok

Er bestaan wereldwijd grote verschillen tussen de toegepaste stroomsterkte, spanningsverschil en frequentie. Maar voor kip wordt meestal (voor een correcte bedwelming) een minimum stroomsterkte van 105 mA en een minimumfrequentie van 50 Hz geadviseerd. Voor ander gevogelte wordt en andere stroomsterkte aanbevolen. Dat advies hangt af van het soort gevogelte en de bijbehorende lichaamsmassa. Een gans, fazant of eend kun je natuurlijk niet vergelijken met een slachtkip. Wat wel zeker is dat het gebruik van lage frequenties (tussen de 50 en 200 Hz) voor de meeste vogeldieren een acute hartstilstand tot gevolg heeft. De lage frequenties hebben ook meer botbreuken en bloeduitstortingen als gevolg. Dit komt doordat bij een stroomschok een groot deel van de stroom door de spieren gaat. De mate waarin de spier samentrekt hangt af van de frequentie; tussen 30 en 50 Hz is die het grootst. Hoe hoger de frequenties, hoe minder samentrekkingen (stuiptrekkingen) en hoe minder kans op bloedingen.

Dat vinden de eigenaren van de kippenslachthuizen wel zo fijn. Zo ontstaan er geen rode plekjes en stippeltjes (puntbloedingen) op het kippenvlees. Gebroken vleugels, sleutelbenen en andere botbreuken en kippenvlees met interne (spier)bloedingen en bloeduitstortingen leveren namelijk het minste geld op.

De consument koopt het niet want het ziet er onaantrekkelijk uit. Althans, de consument koopt het wel, maar dan in een andere (voor de slachthuizen een commercieel gezien minder interessante) vorm; B-kwaliteit vlees dat o.a. in snackproducten wordt verwerkt.

Het Islamitisch-juridisch oordeel

Zoals eerder genoemd zijn er een aantal zaken die de weerstand van een kip bepalen. De kip de meest ideale bedwelming geven is door de (grote) invloed van deze factoren moeilijk. De waterbadbedwelmer schiet hierin als bedwelmingssysteem (in sommige gevallen ernstig) tekort. Als de stroomsterkte te laag is dan raakt de kip niet bedwelmd. Als de stroomsterkte te hoog is dan sterft de kip of treden er bloedingen en bloeduitstortingen op. De elektrische waterbedwelmer is echter islamitisch-juridisch gezien – onder strenge voorwaarden – halal. Er zijn ook geleerden die verdovingssysteem makroeh (afgeraden) hebben verklaard. Een van de voorwaarden is dat de verdoving reversibel (omkeerbaar) moet zijn; de kip mag niet doodgaan aan de elektrische schok. Een erkende halal-certificeerder moet op het slachtproces toezien en over de halalwaardigheid van het eindproduct waken. De elektrische bedwelming blijft echter een uitzondering op de regel (zie onderstaand film-item). De meest ideale slacht blijft de handmatige, islamitisch-rituele slacht, waarbij het dier niet (elektrisch) wordt bedwelmd voor de slacht.

De voor- en nadelen van waterbadbedwelming

Voordelen waterbadbedwelming:

Het is een bedwelmingsmethode die – mits de verdoving 100% omkeerbaar is en het gevogelte niet doodgaat door elektrocutie voordat het door moslim-slachters wordt geslacht – door onze geleerden is geaccepteerd als een uitzondering op de regel;
Het elektrisch waterbad is een relatief goedkoop apparaat en het energieverbruik (inclusief de schoonmaakactiviteiten) is relatief gezien erg laag;
Het kippenvlees en de kippenvleesproducten zijn relatief goedkoop;
De laagwaardige (afval)stromen worden efficiënt opgevangen en verwerkt tot nuttige stoffen.

Nadelen waterbadbedwelming:

Doordat er zoveel factoren zijn die invloed hebben op de weerstand van een kip is het moeilijk om met absolute zekerheid vast te stellen dat de kippen omkeerbaar zijn bedwelmd. Hierbij hebben wij ook nog eens te maken met machines die handmatig bediend (en ingesteld) kunnen worden. Omdat bijna alle slachthuizen in handen zijn van niet-moslims moet een erkende halal-certificeerder hier streng (het liefst permanent) op toezien, om over de halalwaardigheid te waken.
Doordat de kippen levend worden aangehaakt ondergaan ze veel stress, wat het dierenwelzijn niet ten goede komt;
Ophanging aan slachthaken kan (zeer) pijnlijk zijn;
Elektrische verdoving kan (zeer) stressvol zijn voor de kip;
Kippen kunnen al – nog voordat ze de waterbak ingaan – een pijnlijke elektrische schok krijgen. Dit wordt een ‘prebedwelmingsschok’ genoemd. Dit gebeurt wanneer kippen (die de waterbak al zijn ingegaan) tegen de kippen aankomen die nog niet de water bak zijn ingegaan, en de elektrische schok doorgeven. Of doordat de vleugels het waterbad raken voordat de kop het water raakt. Ook kan het zijn dat de kip de kop optrekt waardoor deze waterbak ‘overvliegt’ (zonder het water te raken en dus niet bedwelmd raakt);
Sommige kippen ontwijken (o.a. door de hoge snelheid van de slachtlijn) geheel of gedeeltelijk het verbloedingsmes, of worden door de slachter ‘gemist’ waardoor ze levend in de broeibak terecht komen. Deze kippen worden ook wel rode kippen genoemd, vanwege de rood-paarse huidskleur die ze krijgen wanneer ze levend worden geplukt (omdat het bloed nog in het lichaam zit). Indien deze gemiste kippen niet handmatig door een controleur worden geslacht (die ze – indien nodig – alsnog slacht of de foutieve slacht corrigeert) wacht hen een verdrinkingsdood in een broeibak van (minimaal) 50 °C waarin ze levend worden geplukt;

Het werk is – doordat er met levende kippen wordt gewerkt – arbeidsintensief. De kippen wegen ieder twee tot drie kilo. De hele dag door kippen ‘rapen’ en aanhaken is een aanslag op het fysieke gestel. Het ophangen van een reeds dode kip is minder zwaar dan het ophangen van een tegenwerkende, levende kip; deze wordt ook nog eens door de slachtmedewerker van buikhoogte tot aan schouderhoogte getiteld. Dit kan leiden tot RSI (Repetititve Strain Injury)-klachten;
Doordat de kippen in leven zijn en in een stressvolle toestand verkeren bewegen ze veel en klapperen ze daarbij met hun vleugels. Door het vleugelgeklapper komt veel stof vrij. Ook veroorzaakt dit vleugelgeklapper stofoverlast voor de werknemers; daarom dragen deze ook stofkappen. De meeste stofhinder vindt plaats aan het begin van de slachtlijn; de locatie waar de kippen aan hun poten worden aangehaakt. Tot slot vindt er ook stofhinder plaats wanneer de kippen niet goed zijn verdoofd – en dus eigenlijk nog (half) wakker zijn – en (na)klapperen met hun vleugels;
Wat nauw samenhangt met de stofhinder is de geurhinder. Het klapperen met de vleugels zorgt namelijk ook voor geurhinder.
Wanneer de dieren een stroomschok krijgen dan hebben de dieren de neiging om hun ontlasting te doen. Alle andere afvalstromen zoals bloed en feces (uitwerpselen) zorgen ook voor stankoverlast;
Bij stroomsterkte hoger dan 105 mA (hangt nauw samen met het aantal Hertz) ontstaan bloedingen in borst- en pootspieren en neemt de kans op botbreuken toe. De bloedingen zijn zichtbaar als roodbruine stipjes (zogeheten puntbloedingen) op bijvoorbeeld kipfilet en zijn vanuit esthetisch en commercieel oogpunt onwenselijk;
De kippen kunnen water inademen doordat zij met hun kop in de waterbak terechtkomen. Deze waterbak is ook nog eens vervuild met kippenuitwerpselen (omdat de dieren – zodra ze een stroomschok krijgen – de neiging hebben om hun ontlasting te doen).

Advies

De Halalpolitie adviseert de moslimconsument om de voorkeur te geven aan onbedwelmd, handmatig en islamitisch-ritueel geslachte halal-dieren. Dat is de oorsprong, de allerbeste wijze en volledig volgens de Soennah van onze geliefde Profeet Mohammed (vrede zij met hem).

En Allah weet het beter.